SKARBY BAZYLIKI
Z wielką radością informujemy Drogich Parafian, że tych dniach zawisnął kolejny obraz w naszej Bazylice, obraz św.Michała Archanioła. Obydwa Obrazy świętych Archaniołów Michała i Rafała były poddane gruntownej renowacji i konserwacji, którą wykonał specjalista w tej dziedzinie, pan Maciej Stępiński, absolwent Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie na Wydziale Konserwacji Dzieł Sztuki, wraz z panią Julitą Paluszkiewicz, absolwentką Uniwersytetu Artystycznego w Poznaniu z zakresu Malarstwa sztalugowego.
Księża Maria Radziwiłłowa zawiesiła te obrazy w prezbiterium na uroczystość konsekracji Bazyliki, która miała miejsce dnia 16 września 1923 roku. Od tego czasu do tej pory raz tylko one były zdejmowane i odkurzane w roku 1952, gdy z polecenia księdza proboszcza Alojzego Malewskiego przebijano przejście z prezbiterium do małej zakrystii, ale wtedy nie były konserwowane, bo nie było na to czasu.
Według oceny konserwatorów, pochodzą te obrazy z przełomu XVII/XVIII wiek. Artysta malarz nie umieścił na nich swojej sygnatury, więc nie wiemy, kto jest ich autorem. Nie ma też żadnych dokumentów, jakim cudem i skąd znalazły się w naszej Bazylice. Można tylko na podstawie prawdopodobieństwa skreślić ich historię, która mogła wyglądać następująco:
Bez wątpienia swój początek miały w ordynacji książąt Radziwiłłów w Nieświeżu. Właściciel Nieświeża hetman wielki litewski, książę Michał Kazimierz Radziwiłł, zwany „Rybeńko”, żyjący w latach 1702 – 1762, objął ordynację nieświeską w roku 1720 i od razu zabrał się za odbudowę Nieświeża, zniszczonego po wojnach kozackich i po potopie szwedzkim.
Oprócz samego zamku, który nie ucierpiał zbyt wiele, gruntownie przebudował istniejący w Nieświeżu kościół Św. Michała Archanioła. Do tego kościoła kazał namalować obraz patrona, św. Michała a dla symetrii i św. Rafała Archanioła. Ale już w roku 1786 kościół i przyległe budynki zamieniono na szpital, który z kolei na początku XIX wieku stał się arsenałem artyleryjskim. W związku z tym, obrazy zostały usunięte. Przepuszczalnie wtedy trafiły one do Szponowa, ordynacji księcia Michała Gedeona, którą odziedziczył wnuk jego, książę Michał Piotr, współ fundator wraz z żoną Marią naszej Bazyliki.
Po jego śmierci, księżna Maria Radziwiłłowa, mając niepodzielną władzę nad Szpanowem i Nieborowem zabrała te obrazy i umieściła je w Bazylice Najświętszego Serca Jezusowego. Dopiero po jakimś czasie przekazała większość dóbr swoich księciu Januszowi Radziwiłłowi, bratankowi swego męża.
Chyba, że?… Chyba, ze obrazy te nie mają nic wspólnego z kościołem św. Michała, to wówczas trzeba przyjąć, że pochodzą one z serii ponad stu obrazów, które po potopie szwedzkim kazał namalować do swojego zamku w Nieświeżu hetman polny litewski, wojewoda wileński Michał Kazimierz, dziadek wspomnianego poprzednio Michała Kazimierza, żyjący w latach 1635 – 1680, który starał się, by Nieśwież stał się stolicą kulturową Polski.
Z Nieświeża, drogą spadków i darowizn trafiły one do Szpanowa, dzięki księżnej Aleksandrze ze Steckich, żonie księcia Michała Gedeona, która chciała ze Szpanowa uczynić drugi Wersal. Za tą drugą teorią przemawiałoby to, że z tego okresu mamy w Bazylice inną jeszcze pamiątkę, mianowicie chorągiew wojskową świętego Michała.
Obrazy te mają od 250 do 300 lat. że strony księżnej Marii Radziwiłłowej jest to wspaniały i cenny dar dala naszej Bazyliki. Pamiętajmy o niej w naszych modlitwach.
Oprac. Ks. Bronisław Kant sdb
Obrazy zostały odnowione dzięki parafianom, za ofiary, jakie parafianie składają na niedzielną tacę. Jako Proboszcz wyrażam wdzięczność, za wyraz Waszej troski o Bazylikę. Przy tej okazji informuję Was, że konserwacji jest poddawany obraz Serca Jezusowego, który otoczony był kultem Waszych przodków, najpierw w drewnianej kaplicy, a potem, już w Bazylice zanim położono mozaikę.
